Urzedów - www.urzedow.pl

Początkowo Żydzi z Urzędowa podlegali gminie żydowskiej w Kraśniku i tam grzebali zmarłych. Przed 1906 r. nabyli od trzech rolników po kawałku ziemi, łącznie 1 morgę (ok. 0,56 ha), na przyszły cmentarz – zlokalizowany ok. 1,6 km na południe od rynku, po wschodniej stronie drogi do wsi Wyżnica (droga ta obecnie nie istnieje) [Cieślicki 1979; Cieślicki 2012:26; Sadowski 2012:20]. Pochówków zaczęto dokonywać po usamodzielnieniu się gminy (dozoru bóżniczego) – według różnych danych, pierwsze odbyły się w roku 1908 lub ok. 1910 [Cieślicki 1979; Orbach, Blatman 1999:43; Cieślicki 2012:26; Sadowski 2012:20]. W okresie międzywojennym cmentarz ogrodzony był drewnianym parkanem, w południowo zachodnim narożu stał drewniany budynek, a na cmentarzu znajdowało się ok. 30 stel nagrobnych [Cieślicki 1979; Cieślicki 2012:26]. Cmentarz zaznaczony jest na mapie WIG z 1938 r. – ma tam kształt zbliżony do kwadratu, zachodnim narożem dotyka do drogi do Wyżnicy. Podczas II wojny światowej, zwłaszcza w latach 1940–1942, Niemcy mordowali Żydów w Urzędowie i okolicy. Ofiary grzebano na cmentarzu żydowskim oraz w miejscach egzekucji. Po wojnie dokonano części ekshumacji spoza cmentarza, przenosząc szczątki na teren nekropolii [Cieślicki 1979; Cieślicki 2012:32]. Prawdopodobnie jeszcze podczas wojny „[...] cmentarz żydowski został zniszczony przez miejscową ludność. Ogrodzenie i drewnianą szopę rozebrano na opał, a stele nagrobne zniszczyli chłopcy pasący krowy na terenie cmentarza” [Cieślicki 1979; Cieślicki 2012:26]. Cmentarz został zamknięty dla celów grzebalnych w 1964 r., a jego teren przeszedł na Skarb Państwa [Bielawski]. Mieszkaniec Urzędowa (ur. 1925) wspomina: „Dziś (1978 r.) [...] od północy i wschodu teren cmentarza to wielka wyrwa w ziemi, w której poniewierają się ludzkie kości. Wydobywa się tu piasek dla celów budowlanych. [...] W miejscu cmentarza (kierkutu) widnieje w ziemi olbrzymie wyrobisko, ślad po wybieraniu piasku dla celów budowlanych.” [Cieślicki 1979; Cieślicki 2012:26, 36]. W 1993 r. władze Urzędowa ustawiły na południowym skraju cmentarza pomnik poświęcony ofiarom Zagłady. Stan obecny: Według aktualnej ewidencji gruntów cmentarz zajmuje działkę nr 700, o kształcie trapezu o pow. 0,2752 ha. Z braku – przy obecnym stanie badań – innych źródeł o pierwotnym stanie cmentarza, poza informacją o zakupie działki o pow. 1 morgi (0,56 ha) i mapą WIG z 1938 r., przyjmuje się dane z aktualnej ewidencji gruntów (M. Tarajko).